Παρασκευή 31 Ιουλίου 2009

Βασίλης Δ. Λύρης

Ο Βασίλης Δ. Λύρης (Lyris D. Vassilios) ήταν συνθέτης σκακιστικών προβλημάτων από τους καλύτερους της εποχής του. Γεννήθηκε το 1914 και πέθανε 15/08/1994 (χρονιά που έφυγαν επίσης ο Τριαντάφυλλος Σιαπέρας και ο Δημήτρης Καπράλος).



Γράφει για τον Βασίλη Λύρη ο φίλος του Νίκος Δάμπασης :

"Ο Β. Λύρης εμφανίζεται ως συνθέτης σκακιστικών προβλημάτων με δημοσίευση ενός προβλήματός του (δες παρακάτω το Πρόβλημα-375) στην εφημερίδα [Πρωία] το 1938, στη στήλη καλλιτεχνικού σκακιού, που έγραφε ο Ι. Χατζηαργύρης. Ο Β. Λύρης είναι ο δεύτερος, μετά τον Ι. Χατζηαργύρη, Έλληνας συνθέτης σκακιστικών προβλημάτων, που εμφανίσθηκε κατά τον 20ο αιώνα.

Πρωτοδιδάχθηκε την τέχνη του καλλιτεχνικού σκακιού το 1934, όταν έγινε συνδρομητής του Γερμανικού σκακιστικού περιοδικού [Deutsche Schachblatter]. Όταν εξεδόθη το 1943 το πρώτο Ελληνικό σκακιστικό περιοδικό [ΤΟ ΣΚΑΚΙ], υπήρξε μέλος του τετραμελούς επιτελείου καλλιτεχνικού σκακιού του περιοδικού μαζί με τους Ιωάννη Κουταλίδη, Μύρωνα Κόντερ και Νίκο Δάμπαση. Έκτοτε συνέχισε τις συνθέσεις σκακιστικών προβλημάτων, όσο του επέτρεπαν οι εργασίες του (ήταν Πολιτικός Μηχανικός) και η επισφαλής υγεία του.

Ο Β. Λύρης άφησε στους μεταγενέστερους συνθέτες, ως πνευματική κληρονομιά, περί τις 150 δημοσιευμένες συνθέσεις, κυρίως πολυκίνητα προβλήματα, σε ξένα και ελληνικά έντυπα. Έλαβε πολλές διακρίσεις και έγραψε άρθρα σχετικά με το καλλιτεχνικό σκάκι, όπως στα περιοδικά [Ματ] (1956) και [Probleemblad] (1970). Συμμετείχε με την Εθνική ομάδα σε Παγκόσμια Πρωταθλήματα Σύνθεσης σκακιστικών προβλημάτων.
"



Ο Ολυμπιονίκης συνθέτης Σταύρος Ιατρίδης γράφοντας την στήλη [Καλλιτεχνικό Σκάκι – Τα προβλήματα του σκακιού] στο περιοδικό [Ο Σκακιστής] (Νο.4, Απρίλιος 1967) παραθέτει, επί λέξει, όσα έγραφε ο Βασίλης Λύρης στο περιοδικό [Το Ματ] (Νο.51, Μάρτιος 1956) για την βάση αξιολόγησης των προβλημάτων :
Τα Πέντε Βασικά Στοιχεία για την Αξιολόγηση ενός Προβλήματος
1. Το παραδεκτόν ή απαράδεκτον :
Μία σύνθεσις είναι παραδεκτή : (α) Εάν είναι πρωτότυπος (δεν επιτρέπεται δηλαδή να αποτελεί επανάληψιν άλλης προγενεστέρας). (β) Εάν είναι ορθή (ήτοι άπαντα τα υπό του συνθέτου διατυπούμενα στοιχεία να είναι ορθά αλλά και σύμφωνα προς τους κανόνας του Καλλιτεχνικού Σκακιού).
2. Οικονομία μέσων (υλικού) :
Ο φυσικός νόμος της επιτεύξεως ενός έργου δια της ελαχίστης προσπαθείας δίδει την έννοιαν της οικονομίας, η οποία και αποτελεί “αρχήν απαράβατον” δια την σύνθεσιν. Η οικονομία δεν περιορίζεται μόνον εις την επίτευξιν του επιδιωκομένου δια μιάς ελαχίστης ποσότητος υλικού, αλλά και ενός μάξιμουμ χρησιμοποιήσεως εκάστου πεσσού.
3. Αισθητική :
Αύτη αναφέρεται εις την ωραιότητα της ιδέας και εις τον τρόπον εκφράσεως του “μηχανισμού” (εις τον οποίον πρέπει να υπάρχει και μία “λογική” καθώς και μία συνέχεια - “αλληλουχία”), καθώς και εις τους διαφόρους συνδυασμούς με την πλοκήν και τον πλούτον αυτών.
4. Ποιότης του κλειδιού :
Η πρώτη κίνησις – Κλειδί οφείλει κατ' αρχήν να δικαιολογεί τον όρον “πρόβλημα”, πρέπει δηλαδή να είναι όσον το δυνατόν δυσκολώτερη. Η δυσκολία αλλά και η ωραιότης του κλειδιού είναι πολύτιμα στοιχεία του προβλήματος.
5. Εκμετάλλευσις του χώρου της Σκακιέρας εν γένει :
Για κάθε πρόβλημα υπάρχει μιά μοναδική τοποθέτησις των πεσσών με την οποίαν επιτυγχάνεται η ιδεώδης παρουσίασις της επιδιωκομένης εκάστοτε ιδέας. Κριτήριον αποτελεί ενταύθα η “άνεσις” της τοποθετήσεως και η “ευκινησία” (ευλυγισία) των κομματιών.




Έχουν δημοσιευτεί στο ιστολόγιο αυτό δύο προβλήματα του Β. Λύρη (δες Πρόβλημα-12 και Πρόβλημα-319). Δημοσίευσε πολλά προβλήματα σε συνεργασία με τον Νίκο Σιώτη ή με τον Νίκο Δάμπαση.

Ο Παναγής Σκλαβούνος (ο οποίος μας έστειλε υλικό για τη ανάρτηση αυτή) σημειώνει : "Ο Β. Λύρης συνέχισε να δημοσιεύει συνθέσεις του και σε μεγάλη ηλικία. Αυτό είναι ένα ακόμη δείγμα ότι η ενασχόληση με τη σύνθεση προβλημάτων ακολουθεί σε όλες τις ηλικίες. Εξαρτάται πάντα από τον ελεύθερο χρόνο του συνθέτη και πότε αυτός είναι περισσότερο διαθέσιμος."

Παρακάτω δημοσιεύονται τέσσερα προβλήματα του Λύρη, που τα επέλεξε ο Νίκος Δάμπασης.



(Πρόβλημα 375)
Λύρης, Βασίλειος Δ.
εφημερίς 'Πρωία', 1938,
Ματ σε 4 κινήσεις.
#4 (12 + 11)
[3BR3/1pPP2p1/1p1PPsPb/1p4kr/1Pp4p/4P2P/6p1/1B4K1]

Αυτό είναι το πρώτο δημοσιευμένο πρόβλημα του Β. Λύρη.

Δοκιμές : {1.Rh8? / Rg8? / Rf8? / Be7? / c8=Q? / c8=S? / c8=B? / e7? / Kxg2? / Be4? / Bc2? c3!}
Κλειδί : 1.c8=R! (zz) c3
2.Rc7 (zz) c2
3.Rxc2 [4.Rxg2#] Kf5
4.Rc5#
Ινδικό θέμα στην γραμμή και στην στήλη.



(Πρόβλημα 376)
Λύρης, Βασίλειος Δ.
Βραβείο Θεματικού Διαγωνισμού 'Martin', 1949,
Ματ σε 2 κινήσεις.
#2 (9 + 13)
[3s1B2/p2SPp1K/p2R4/rk2b2R/p1b1Q3/p2r4/3p4/1q1S1B2]

Υπάρχουν μερικά έτοιμα ματ : 1...Rd4 2.Qxb1#, 1...Ba2 / Bb3 / Be6 2.Sc3#, 1...Sb7 / Se6 2.Q(x)b7#.
Δοκιμές : {1.Rb6+? axb6!}, {1.Rxe5+? Kb4!}, {1.Qb7+? Sxb7!}, {1.Qxc4+? Kxc4!}.
Κλειδί : 1.exd8=S! [2.Qb7#]
1...Kb4 2.Rb6#
1...Rd3-~3 2.Rd5#
1...Rxd6/Rd4 2.Qxb1#
1...Rd5 (μαύρη διόρθωση) 2.Rxd5#
1...Bc4-~ 2.Sc3#
1...Bd5 (μαύρη διόρθωση) 2.Rxd5#

Θέμα Martin I : Δυο μαύρα κομμάτια είναι ημικαρφωμένα. Κάθε ένα από αυτά κάνει διορθωτικές άμυνες. Τα πρωτεύοντα και τα δευτερεύοντα ματ σχετίζονται με το άλλο ημικαρφωμένο κομμάτι, που πλέον είναι καρφωμένο.
Θέμα Martin ΙΙ : Οι διορθωτικές άμυνες των μαύρων χρησιμοποιούν το ξεκάρφωμα ενός τρίτου μαύρου κομματιού.


Ο Λύρης πήρε Βραβείο με το θέμα Μάρτιν το 1949 και πολλά χρόνια αργότερα, το 1985, πήρε το 3ο Βραβείο σε διαγωνισμό του γερμανικού 'Die Schwalbe' τελειοποιώντας το ίδιο αειθαλές θέμα.



(Πρόβλημα 377)
Λύρης, Βασίλειος Δ.
Πρώτο Βραβείο, Hlas L`udu, 1969,
Ματ σε 3 κινήσεις.
#3 (14 + 9)
[8/8/1P1S1p2/3R1P2/pRBP2Kp/P3kp1P/2prPrP1/2Q1b1B1]


Δοκιμές : {1.Sb5? Ke4!}, {1.Re5+? fxe5!}, {1.Bd3? fxe2!}, {1.Bb5? fxg2!}, {1.Rb3+? axb3!}, {1.Qxe1? Rxd4+!}.
Κλειδί : 1.Ba6! [2.Rc5 [3.Rc3#]]
1...fxe2 2.Rb4-b5 (zz) Kd3 3.Rb3#
1...fxg2 2.Rd5-b5 (zz) Kxe2 3.Re5#
Iνδικό θέμα σε δύο συγγενείς βαριάντες..



(Πρόβλημα 378)
Λύρης, Βασίλειος Δ.
Πρώτο Βραβείο, Probleemblad, 05/1974,
Βοηθητικό σε 4 κινήσεις.
h#4 (9 + 14)
[K4b2/5R2/8/6p1/Rp3pPp/q1p1pP2/rpPpPk1P/1s1s1B2]


Κλειδί : 1.b3! Ra4-a7 2.Qa6 Rxf4 3.Qxe2 Rf4-a4 4.Kxf3 Rf7#
Ανταλλαγή θέσης των δύο λευκών πύργων. Ο λευκός Πύργος εξαφανίζει ένα μαύρο πιόνι και η μαύρη Βασίλισσα εξαφανίζει ένα λευκό πιόνι, για να δημιουργηθεί η τελική εικόνα του ματ.


Περισσότερα προβλήματα υπάρχουν στις διαδικτυακές βάσεις προβλημάτων
[http://dt.dewia.com/yacpdb/?rcpp=50&rcp=1#SearchHelp] (γράφετε [Lyris] και πιέζετε [SEARCH]) και
[http://www.softdecc.com/pdb/index.pdb] (γράφετε [a='Lyris'] και πιέζετε [Search]) και
[http://www.bstephen.me.uk/NonX5/problemsv1.html] (στο πεδίο composer γράφετε [Lyris] και πιέζετε [Submit]).