Επιτροπή Καλλιτεχνικού Σκακιού
Newsletter Νο 2 (08.06.2025)
#3
Παίζουν τα λευκά και κάνουν ματ στην τρίτη τους κίνηση, όσο καλά και αν αμυνθούν τα μαύρα
Η πλήρης λύση ενός προβλήματος «Ματ σε 3 κινήσεις» περιλαμβάνει, σε γενικές γραμμές, την πρώτη κίνηση του λευκού (το «κλειδί») και τη δεύτερη κίνηση του λευκού σε κάθε μία από τις απαντήσεις του μαύρου.
[βαθμός δυσκολίας 3/5]
Σχετικά με τον βαθμό δυσκολίας: Προφανώς ένα ματ σε 2 κινήσεις είναι συνήθως ευκολότερο από ένα ματ σε 5 κινήσεις. Οπότε ο βαθμός δυσκολίας που αναγράφουμε, υποκειμενικός ούτως ή άλλως, «συγκρίνει» το δεδομένο πρόβλημα με άλλα προβλήματα του ίδιου αριθμού κινήσεων (γενικότερα της ίδιας κατηγορίας): Το 1/5 σημαίνει ότι το πρόβλημα μπορεί να λυθεί -με κάποια προσπάθεια βεβαίως- και από έναν αρχάριο στη λύση, ενώ το 5/5 ότι θα δυσκολέψει ακόμα και έναν λύτη με διεθνή τίτλο!
Από πού να ξεκινήσω την ενασχόλησή μου με το Καλλιτεχνικό;
Η παραπάνω ερώτηση είναι ίσως η συχνότερη που ακούμε από νέους φίλους της σκακιστικής σύνθεσης. Η απάντηση βέβαια δεν είναι μονοσήμαντη, υπάρχουν πολλές εναλλακτικές οδοί. Ωστόσο όλες τους περιλαμβάνουν τον χρυσό κανόνα: «Ξεκίνα λύνοντας προβλήματα!». Με αυτό συμφωνεί απόλυτα και ο αφορισμός του καλύτερου Έλληνα λύτη, του Νίκου Σιδηρόπουλου: «Αν θες να γίνεις καλός στην λύση λύνε προβλήματα, κι αν θες να γίνεις καλύτερος λύνε περισσότερα προβλήματα!».
Δυστυχώς αυτή την στιγμή δεν υπάρχει στα ελληνικά κάποιο εγχειρίδιο για την λύση, αν και δεν σας κρύβουμε ότι αυτό αποτελεί μεσοπρόθεσμο στόχο των επιμελητών του παρόντος newsletter. Υπάρχει εντούτοις άφθονο και εύκολα προσβάσιμο υλικό στο διαδίκτυο και θα προτείνουμε εδώ τις πιο σημαντικές πηγές του.
α) Στα ελληνικά υπάρχει μόνο ένας (αλλά λέων!) θεματικός ιστότοπος με την διόλου πρωτότυπη ονομασία: «ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΣΚΑΚΙ».
Τον καλλιεργεί εδώ και χρόνια ο συνθέτης Μανώλης Μανωλάς. Αν κάποιος τον ανατρέξει από τις πρώτες και παλαιότερες αναρτήσεις του θα βρει χρήσιμους ορισμούς, παραδείγματα και θεωρητικό υλικό για κάθε είδους πρόβλημα, ορθόδοξο ή μη.
Σύνδεσμος: https://kallitexniko-skaki.blogspot.com/
β) Στο σάιτ της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας (WFCC) μπορεί κανείς να βρει πάρα πολύ χρήσιμους συνδέσμους και αξίζει να περιηγηθείτε. Σύνδεσμος: https://www.wfcc.ch/
γ) Κυρίως όμως μπορείτε να βρείτε τεράστιο πλήθος προβλημάτων στο Solving Portal αφού εκεί δημοσιεύονται όλοι οι διαγωνισμοί λύσης (με προβλήματα, λύσεις, βαθμολογία κτλ). Έχουμε αιτηθεί να μην δημοσιεύονται εκείνοι στους οποίους τα πάμε χάλια, αλλά δεν εισακουστήκαμε.
Σύνδεσμος: https://solving.wfcc.ch/
Ξεχωρίζουν φυσικά τα ισχυρά τουρνουά: Παγκόσμια, Ευρωπαϊκά και εθνικά πρωταθλήματα. Θα προτείναμε ωστόσο στον αρχάριο λύτη να προσανατολιστεί αρχικά σε διαγωνισμούς ανεπίσημους ή online (θα
τους βρει στο “other tournaments”) γιατί συνήθως έχουν πιο εύπεπτα προβλήματα προς λύση, να μην σας ρίξουμε κιόλας με τα μπρατσάκια κατευθείαν στον Αρκτικό ωκεανό…
δ) Ξανά στο σάιτ της WFCC μπορείτε να επισκεφτείτε τα LINKS (πάνω δεξιά). Εκεί θα βρείτε τα σάιτ, περιοδικά, forum κ.ό.κ. που ασχολούνται με την σκακιστική σύνθεση ανά τον κόσμο. Όλο αυτό είναι υλικό για πολλές ζωές, αλλά εμείς μια ζωή την έχουμε, γι’ αυτό κοιτάξτε να επιλέξετε σοφά, για να την γλεντήσετε.
Αν θα έπρεπε να προτείναμε κάποια, αυτά θα ήταν τα πιο κλασικά: ARVES, British Chess Problem Society, Die Schwalbe, Phenix, Shakhmatnaya Kompozitsiya, Strategems και το σάιτ του συνθέτη Vaclav Kotesovec.
ε) Η “YACPDB” δεν προφέρεται παρά μόνον αν είσαι μπουκωμένος με στραγάλια -και πάλι δύσκολα. Το αυτοσαρκαστικό ακρωνύμιο του πολύτιμου σάιτ σημαίνει: Yet Another Chess Problem Data Base, οπότε καταλαβαίνετε περί τίνος πρόκειται. Περιέχει αυτή την στιγμή 622.300
προβλήματα όλων των ειδών και μπορείτε από την μηχανή αναζήτησής της να ψάξετε πρόβλημα, συνθέτη, εποχή, θέμα κτλ. Ενημερώνεται συνέχεια. Δεν είναι η μεγαλύτερη βάση προβλημάτων, αλλά είναι δωρεάν και αυτό αρκεί.
Σύνδεσμος: https://www.yacpdb.org/
Να σημειώσουμε εδώ ότι υπάρχει πληρέστερη βάση (με πάνω από 900,000 προβλήματα) στο πρόγραμμα WinChloe (που οι λύτες ονομάζουμε χαϊδευτικά Χλόη, μιας και την ξέρουμε από μικρή), το οποίο επιπλέον είναι και ισχυρή μηχανή λύσης, εργαλείο προπόνησης κ.ά. Αλλά αυτή κοστίζει (άπαξ αγορά) και θα την προτείναμε μόνο σε όσους αποφασίσουν να ασχοληθούν πολύ πιο ενεργά με το Καλλιτεχνικό, λύση ή σύνθεση.
στ) Και μιας και μιλήσαμε για την Χλόη, ας προτείνουμε και το άλλο κλασικό και εξαιρετικό software λύσης που λέγεται Popeye, είναι εντελώς δωρεάν και λύνει τα περισσότερα είδη προβλημάτων, ενίοτε σε χρόνο αντίστοιχο με το κλείσιμο του ματιού.
Θα το βρείτε εδώ:
https://github.com/thomas-maeder/popeye/releases
Με αυτό ολοκληρώνουμε έναν πρώτο χάρτη πλεύσης στο αρχιπέλαγος του Καλλιτεχνικού Σκακιού. Ακολουθεί και ο δεύτερος χάρτης, ο τυπωμένος.
Αγγλόφωνα βιβλία για το Καλλιτεχνικό
Ασφαλώς και υπάρχουν μερικά, αλλά είναι πιο λίγα και πιο δυσεύρετα από όσο θα περίμενε κανείς. Ανάλογα με το είδος των προβλημάτων (πχ δυάρια, τριάρια, βοηθητικά κ.ό.κ) μπορεί κανείς να βρει με λίγο ψάξιμο εξαιρετικές μονογραφίες. Αντίστοιχα και βιβλία για συγκεκριμένους συνθέτες.
Δυστυχώς τα βιβλία που διδάσκουν συνολικά πώς να εισαχθούμε στην Λύση, την μέθοδο δηλαδή να λύνουμε με παραδείγματα, συμβουλές και ασκήσεις, είναι λιγοστά. Θα προτείνουμε τα πιο γνωστά. Για τα πιο εξειδικευμένα μπορείτε να ψάξετε στο σάιτ του Kotecovec που αναφέραμε, υπάρχουν ήδη αρκετά εκεί.
α) Solve with the World Champion - Piotr Murdzia
Το βιβλίο είναι πιο παλιό, γράφτηκε στα Πολωνικά πριν χρόνια και μεταφράστηκε μόνο πολύ πρόσφατα στα αγγλικά. Διαθέσιμο εύκολα. Αρκετά χρήσιμο σε αρχάριους, εξηγεί κάποιες κατηγορίες προβλημάτων πάρα πολύ καλά. Υστερεί σε βοηθητικά και αντίστροφα γιατί έμεινε στο παλιό εκείνο υλικό. Ωστόσο ένα must.
β) Solving in Style - John Nunn
Το πρώτο βιβλίο του είδους που γράφτηκε και παραμένει ένα κλασικό. Εξετάζει και δευτερεύουσες κατηγορίες προβλημάτων κι όχι μόνο τις 6 που μπαίνουν στους διαγωνισμούς λύσης. Δεν είναι το καταλληλότερο για αρχάριους, μάλλον απευθύνεται σε μέσους λύτες και πάνω. Κάπως δυσεύρετο.
γ) Ειδικά για τις σπουδές, τις οποίες αγαπούν πολλοί ΟΤΒ σκακιστές μιας και προσομοιάζουν με παρτίδα, τα καλύτερα βιβλία είναι δύο: το πλέον κλασικό Domination in 2.345 Endgame Studies του θρύλου της σύνθεσης Genrikh Kasparian, ένα αριστούργημα που δεν πρέπει να λείπει από καμιά σκακιστική βιβλιοθήκη και το Endgame Challenge πάλι του John Nunn, το οποίο περιέχει εξαιρετική ανάλυση στις 250 καλύτερες σπουδές όλων των εποχών (κατά Nunn).
δ) Τέλος, πρέπει να αναφερθεί η πιο διάσημη έκδοση των προβληματιστών, το περίφημο Album της FIDE. Αυτό δεν είναι ένα μόνο βιβλίο, μιας και το κάθε Album συλλέγει- μετά από πολύ αυστηρή βαθμολόγηση από εξειδικευμένους κριτές- τα πιο αριστουργηματικά προβλήματα μιας τριετίας, οπότε περιοδικά βγαίνει νέος τόμος. Κάθε πρόβλημα που κατορθώνει να μπει στο Album παίρνει πόντους από τους οποίους καθορίζονται και οι τίτλοι των συνθετών. Υπάρχουν ήδη 24 Album, με προβλήματα από το 1914 και ένθεν. Οι σύγχρονες εκδόσεις είναι πολυτελείς με χοντρό εξώφυλλο και ακριβό χαρτί. Το τελευταίο Album περιλαμβάνει προβλήματα της τριετίας 2016-2018 και κοστίζει 54 ευρώ. Περιέχει συνολικά 1984 προβλήματα όλων των κατηγοριών σε 912 σελίδες. Αν σου πέσει στο κεφάλι την έβαψες. Σύνδεσμος: https://www.fidealbum.com/
Ελπίζουμε να βοηθήσαμε στην αρχική ερώτηση. Happy solving!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου