Μικρές σπουδές, 6 από 6, του Παναγιώτη Κονιδάρη

Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες ένα σπουδαίο κείμενο του Παναγιώτη Κονιδάρη, συγγραφέα σκακιστή και φαρμακοποιού από το Μεγανήσι Λευκάδας, σχετικά με τις σπουδές.
Οι σπουδές είναι συνθέσεις (δηλαδή δεν έχουν οπωσδήποτε προκύψει σε κάποια παρτίδα, αλλά είναι έργο κάποιου συνθέτη), που έχουν στόχο να αναδείξουν κρυφές δυνατότητες στα φινάλε.
Εδώ ο συνθέτης και λύτης Κονιδάρης επιλέγει να παρουσιάσει μερικές αξιομνημόνευτες σπουδές, εξηγώντας με γλαφυρό τρόπο το πώς λύνονται.

Μέρος πρώτο, εδώ : http://kallitexniko-skaki.blogspot.gr/2016/11/1-6.html

Μέρος δεύτερο εδώ : http://kallitexniko-skaki.blogspot.gr/2016/11/2-6.html

Μέρος τρίτο εδώ : http://kallitexniko-skaki.blogspot.gr/2016/11/3-6.html

Μέρος τέταρτο εδώ : http://kallitexniko-skaki.blogspot.gr/2016/11/4-6.html

Μέρος πέμπτο εδώ : http://kallitexniko-skaki.blogspot.gr/2016/12/5-6.html

---

Μέρος 6ον

Φινάλε τουρλού-τουρλού

Είναι αλήθεια ότι στην συνεχή προσπάθειά τους να δημιουργήσουν προβλήματα υψηλής καλλιτεχνικής αξίας οι συνθέτες σπουδών προσθέτουν κομμάτια και πιόνια σε κατάλληλα τετράγωνα και πολλές φορές φτάνουν σε θέσεις που είναι πρακτικά αδύνατο να συναντήσεις σε μια νορμάλ παρτίδα. Αυτού του είδους οι σπουδές, παρά την αξία τους κι όσο όμορφες κι αν είναι, δεν ενδιαφέρουν το παρόν άρθρο. Εξακολουθούν εντούτοις να υπάρχουν πάμπολλες που, παρά την ποικιλία των κομματιών τους, έχουν πολλά να διδάξουν τους πρακτικούς παίκτες. Θα δούμε μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις, ξεκινώντας με κάτι κλασικό:

L. Kubbel, Listok SK Petrogubkommuny, 1921

Draw

Η μοναδική ελπίδα του λευκού είναι ασφαλώς το πιόνι. Αυτή την θέση δεν θα την παρατάγαμε σε μια παρτίδα, ακόμα κι αν δεν ξέραμε ότι είναι νούλα, οπότε ας δούμε και πως μπορούμε στ’ αλήθεια να την σώσουμε:

1.Be5! Rb4+
2.Kd5! Rb5+
3.Kc6! (λάθος θα ήταν το 3.Kc4? Rxe5 4.d7 Re4+ 5.Kd3 Re1-+, γιατί δεν υπάρχει ο…Σααβέδρα!) 3…Rxe5  
4.d7

Είμαστε πύργο και κομμάτι κάτω, αλλά παλεύουμε ακόμα χάρις στο πιόνι.

4…Re6+
5.Kb7 Rd6
6.Kc8! Rc6+
7.Kb7 Rc7+
8.Ka8! Rxd7 pat!


Να άλλη μια θέση για να γνωρίζει κανείς. Γιατί αν δεν την γνωρίζεις αγαπητέ, ποιος ο λόγος να την επιδιώξεις; Έχεις εγκαταλείψει εδώ και μισή ώρα και έχεις πάει για σουβλάκια.

Πύργος και ίππος εναντίον πύργου δεν κερδίζουν, όπως ξέρουν όλοι από δω μέχρι την Κουάλα Λουμπούρ. Υπάρχουν όμως και κάποιες εξαιρεσούλες:

L. Topcheev, “64”, 1927

Win

1.Rh8+ Kd7
2.Rh7+ Kd6
3.Nf7+! (3.Rxa7?? pat) 3…Kc6
4.Ne5+ Kb6
5.Nc4+ Ka6

6.Rh6+! Kb7 (6…Kb5 7.Rb6+ Ka4 8.Kc3! Rb7! 9.Nb2+! +-)
7.Nd6+ Kb8
8.Rh8+ Kc7
9.Nb5+ +-





Μια άλλη κλασική θέση που οφείλουμε φίλοι μαζέτες να γνωρίζουμε, μπορεί να σώσει το τομάρι μας με έναν πύργο κάτω.


Ας δούμε μια από τις πολλές σπουδές που έχουν εισάγει την τελική θέση, παρότι ο συνθέτης, γενικά μιλώντας, είναι λίγο «άγαρμπος» για τα γούστα μου.

A. Herbstmann, FKS thematic contest, 1st prize

Draw

1.Re5+! Kf6
2.Kxd2 Kxe5 (2…Nf3+ 3.Ke3 Nxe5 4.Ke4 με ανάλογη θέση)
3.Kd3! Rh4
4.Kc4! (zz) =

Ετούτη είναι η θεσούλα της positional draw, όπου ο μαύρος δεν μπορεί να ξεκαρφώσει τον ίππο δίχως να τον χάσει.
Δεν θα άλλαζε τίποτα ακόμα κι αν ο πύργος πήγαινε από την άλλη πάντα:
3…Rd7
4.Bc3! =








Θα δούμε τώρα ένα, εικάζω, όχι και τόσο γνωστό τσούκτσβανγκ, που μπορεί ωστόσο να τύχει πολύ εύκολα σε καθημερινή παρτίδα.
Κι όταν λέω «τύχει», εννοώ «να το κάνουμε να τύχει», ή απλώς να «πετύχει».
Αν κι εμάς μας ενδιαφέρει πιο πολύ το τέλος της σπουδής, δεν μπορεί κανείς παρά να απολαύσει και την αριστουργηματική εισαγωγή της.

T. Gorgiev, 64, 4th Mention, 1929

Win

1.Rb3+ Rb6!
2.Rxb6+ Kc7
3.Bd8+! Kxd8
4.Rb8+ Ke7
5.Kg6! (zz) +-

Αχ, ο μαύρος ο μαύρος τι έπαθε.

«Φου», θα γίνει ο φου.












Μια άλλη κλασική περίπτωση που ενδέχεται να συναντήσουμε στην σκακιέρα είναι το να μας αφήσει ο αντίπαλος με ίππο + αξιωματικό.
Έχει πολλά τρικ το φινάλε όταν υπάρχουν και πιόνια και πρέπει να προσέχει κανείς τα πατ.
Ας δούμε όμως μια χαρακτηριστική μανούβρα. Ποτέ δεν ξέρεις (δύο φορές μου έτυχε ανάλογο φινάλε και την μία δεν το κέρδισα (ο ηλίθιος…) γελασμένος από τις ζούλες του αξιαγάπητου μετρ).

V. Gorelikov, 2nd prize, Ceskoslovensko, 1960

Win

1.Bb8!! h3 (1…Kg2 2.Ne7 h3 3.Bh2!! Kxh2 4.Kf2 Kh1 5.Nf5! Kh2 6.Ne3 Kh1 7.Nf1! h2 8.Ng3#)
2.Kf2 h2
3.Kg3 Kg1
4.Ba7+ Kh1
5.Nb6!

Εδώ είναι ο ζωμός!
Ο φου πήγε στην άκρη του κόσμου για να αφήσει τον ίππο πλησιάζοντας να κλείνει την διαγώνιο και να μην υπάρχει πατ!

5…Kg1
6.Nd5+ Kh1
7.Ne3! Kg1
8.Ng4+ Kh1
9.Bb8! +-





Σε αδειανή σκακιέρα η ντάμα γίνεται Γκοτζίλα και επικρατεί συνήθως ακόμα και εναντίον τριών ελαφρών κομματιών.
Υπάρχουν όμως και κάποιες θέσεις (που καλό είναι να τις μάθουν όσοι δεν τις ξέρουν ήδη), όπου δεν μπορεί να κερδίσει ούτε δύο ελαφρά.
Ας δούμε μια light κατασκευή για την πρώτη απ’ αυτές:

H. Rinck, ta07, 1948

Draw

1.Nf7! Qb1+
2.Kh8 Kg6
3.Ne5+! =

Αυτό εδώ είναι το setup.
Ο μαύρος βασιλιάς δεν μπορεί να περάσει το φράγμα που δημιούργησαν φου και ίππος, και μια βασίλισσα μόνη της δεν κάνει ματ σε άτομα με δείκτη ευφυΐας πάνω από 50.
Ο λευκός απλά θα κουνάει τον βασιλιά του πάνω- κάτω στην γωνία.









Κάτι παρεμφερές μπορεί να συμβεί και με δύο ίππους.

P. Rossi, tl10#333, 1981

Draw

1.Nf1! Qe4+
2.Kb2! (2.Ka1?) 2…Qxc4
3.Ng3+ Kh4 (3…Kg4/g6 4.Ne5+)
4.Nf5+ Kh3 (4…Kg4 5.Ne3+)
5.Ng5+ Kh2
6.Nf3+Kh1
7.N5h4!
Για να αποφύγει το πιρούνι ο βασιλιάς εγκλωβίστηκε στην γωνία. Οι 2 αλληλοϋποστηριζόμενοι ίπποι δεν τον αφήνουν να κουνήσει ρούπι. Εύκολη ισοπαλία; Ακόμα κι εδώ θέλει προσοχή! Αν ο λευκός βασιλιάς μπορεί να στριμωχτεί στην γωνία από την ντάμα τότε το φράγμα καταρρέει και ο μαύρος ρουά απελευθερώνεται. Γι’ αυτό ήταν κακό το 2.Ka1?. Η σπουδή κλείνει:
7…Qd3!
8.Kc1! =
Προσέξτε ότι οι άλλες κινήσεις του βασιλιά χάνουν! Πχ 8.Ka1? Qc2 zz 8.Ka2? Qb5! 9.Ka3 Qb7! 10.Ka4 Qb6! 11.Ka3 Qb5 κτλ.

Ας δούμε και μια τελευταία θέση με το ίδιο θέμα, αλλά λιγότερο γνωστή.

J. Lazar, Magyar Sakkelet,Mention, 1976

Draw

1.f7+! Kf8
2.Bf6! Qf2
3.Bd8 Qg3
4.Bf6 Qf2
5.Bd8 Kg7
6.Bf6+!!

6…Qxf6 (6…Kxf6?? 7.f8=Q+, +-)
7.f8=Q+! Kxf8 (7…Qxf8 8.Ne6+)
8.Nh7+ =












Ένα πραγματικά πολύ ενδιαφέρον φινάλε είναι αυτό με Π+Ι εναντίον προωθημένου πιονιού.
Πολλές φορές χρειάζεται τρομερή ακρίβεια για να κερδηθεί.
Θα δούμε ένα εντυπωσιακό παράδειγμα από το θέμα, με πολλά χρήσιμα μοτίβα στην εξέλιξη της σπουδής.

D. Gurgenidge, Sahmaty v SSSR, Sp. Prize, 1975

Win

Με μια πρώτη ματιά φαίνεται αδύνατο να προλαβαίνει ο λευκός να σταματήσει το πιόνι.
Ας προσπαθήσουμε όμως:
1.Nf6! c2
2.Ne4+ Kd3!
3.Nf2+! (λάθος ήταν το 3.Rd8+? Kxe4 4.Rd4+ Ke3 5.Rc4 Kd2=) 3…Kc3 (κι όχι 3…Κd2? 4.Rd8+ και 5.Nd3 +-)
4.Re3+! Kd2

Έχει γίνει κάποια πρόοδος αλλά ακόμα μοιάζει ανέφικτο να προλάβουμε τον δρομέα. Προσέξτε όμως τις μανούβρες πύργου - ίππου σε ελάχιστα… τετραγωνικά!
5.Rd3+! Ke2
6. Rc3 Kd2
7.Ne4+! Kd1
8.Rd3+ Ke1 (8...Ke2? 9.Rd2+, +-)

Για μια ακόμα φορά η θέση μοιάζει ατελέσφορη. Κι όμως…

9.Re3+! Kd1
10.Nc3+! Kd2
11.Kd4! c1=Q
12.Re2#











Το τελευταίο παράδειγμα βέβαια δεν σημαίνει καθόλου ότι ο ίππος και ο πύργος τα βγάζουν πάντα πέρα με τα πιονάκια.
Θα κλείσω λοιπόν με ένα σχετικό, πολύ διάσημο παράδειγμα, μια σπουδή που προέκυψε από μια παρτίδα.

Ortueta - Sanz, Madrid 1933

Όσοι έχουν διαβάσει τον Σιαπέρα θα θυμηθούν σίγουρα την θέση.
Ο συνδυασμός του μαύρου είναι μοναδικός (χμμμ … ίσως όχι και μοναδικός, όπως θα δούμε στην συνέχεια, αλλά σίγουρα εκπληκτικός).
1…Rxb2!!
2.Nxb2 c3
3.Rxb6 (3.Nd3 c4+! 4.Rxb6 cxd3 -+) 3…c4!!
Απίστευτο! Με πύργο και κομμάτι κάτω ο μαύρος παίζει μια ήρεμη κίνηση για να καλύψει το d3! Η επόμενη κίνηση του λευκού είναι πρακτικά φορσέ:
4.Rb4

4…a5!!
5.Nxc4 (5.Rxc4 cxb2-+) 5…c2!
6.Rb3 c1=Q+ -+












Εκ των υστέρων αποδείχτηκε ότι η θέση είχε ξαναπαιχτεί και άρχισε η σπέκουλα για το αν υπήρξε ποτέ η παρτίδα που είδαμε.
Το «δίδυμο» αδερφάκι ήταν από την Πολωνία και –παραδόξως- 2 χρόνια νεότερο!

Tylkowski - Wojciechowski, Poznan 1931

Η θέση είναι σχεδόν πανομοιότυπη και το ίδιο και ο συνδυασμός που ακολούθησε.
Αν κάποιος έκλεψε τον άλλο, και ποιος έκλεψε ποιον, δεν ξέρω να σας πω.
Ξέρω όμως μια σπουδή που προέκυψε από αυτήν την ιστορία και μάλιστα από έναν σπουδαίο «πρακτικό» παίκτη, ακριβώς για να αποδείξει ότι η ερωτική σχέση μεταξύ παρτίδων και σπουδών θα συνεχίσει όσο υπάρχουν στην γη σκακιέρες.






J. Timman, New In Chess, 1997

Win

1.f6! (με ιδέα 2.Rh8+) 1…gxf6 (1…Bg8 2.fxg7+ Ke7 3.Rh8 Rxb3 4.Rxg8 Kf6 5.Ne6 +-)
2.Rxf7+ Kg8 (2…Ke8? 3.Ba4+, +-)
3.Rxb7!! Nxb7 (3…fxg5 4.Rxa7 +-)
4.c6! Rxb3
5.c5! Rb5!
6.a4!! fxg5!

Να την η θέση μας! Και τώρα;
Αν παίξουμε μες στην καλή χαρά 7.axb5? ακολουθεί ψυχρολουσία: 7…Nxc5! 8.c7 Ne4+ 9.Kg4 Nd6! -+
Tότε;
7.Kh3!! (Η μόνη κίνηση! Ο λευκός πρέπει να αποφύγει τα σαχ του πύργου στην 4η. Πχ 7.Kg4? Rxc5 8.cxb7 Rc4+ και 9…Rb4 -+ ή 7.Kf3? g4+!) 7…g4+
8.Kh4! και το λευκό πιόνι θα προαχθεί.

Αριστούργημα!





Μ’αυτά και μ’αυτά φτάσαμε στο τέλος μιας, ελπίζω, πειστικής παρουσίασης του πόσο σημαντική για τον πρακτικό παίκτη θα ήταν η μελέτη των σπουδών (και γενικότερα του καλλιτεχνικού).

Θα αφήσω τον Λεωνίδα (τον Kubbel) να κάνει τον επίλογο:
«Η κατασκευή της σπουδής πρέπει να είναι φυσική, απλή, με άλλα λόγια η σπουδή πρέπει να βρίσκεται κοντά στο πρακτικό παιχνίδι, και οι θέσεις να παρουσιάζονται, όπως μια φωτογραφία παρουσιάζει ένα φυσικό τοπίο…»

Παναγιώτης Κονιδάρης
ΥΜ (Υποψήφιος Μαζέτας)
Μεγανήσι 2014