Πόλεμος στην εντροπία!

Το δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα, που διατύπωσε ο λόρδος Κέλβιν το 1859, λέει ότι σε ένα απομονωμένο σύστημα η εντροπία δεν μειώνεται.

Επειδή η εντροπία είναι μέτρο της αταξίας και της διάλυσης, το αξίωμα λέει ότι ένα σύστημα δεν μπορεί από μόνο του να οδηγηθεί σε τάξη και οργάνωση.

Η μερική οργάνωση, με τοπική μείωση της εντροπίας, συνεπάγεται αύξηση της εντροπίας αλλού.
Για παράδειγμα, η συντήρηση των περιεχομένων ενός ψυγείου, απαιτεί κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, που για να παραχθεί καίγονται κάρβουνα ή καταστρέφονται ατομικοί πυρήνες, κλπ.

Σε κάθε μετατροπή ενέργειας από μια μορφή σε άλλη, υπάρχουν απώλειες υπό μορφή θερμότητας. Αυτό σημαίνει ότι μετά από πολύ χρόνο, όλο το σύμπαν θα έχει την ίδια θερμοκρασία και δεν θα μπορεί να γίνει καμιά μετατροπή ενέργειας, θα υπάρχει απόλυτη ακινησία και θα έχουμε φθάσει στον θερμικό θάνατο του σύμπαντος. Αργεί ακόμη, μην ανησυχήσετε.

Για να είναι οργανωμένο ένα μέρος του συστήματος, χρειάζεται συγκέντρωση πληροφορίας.
Όταν η πληροφορία για την λειτουργία ενός οργανισμού χαθεί, ο οργανισμός διαλύεται.
Το παρατηρούμε και σε ζωντανά πλάσματα και σε εταιρείες και σε πόλεις.

Όσο είμαστε ζωντανοί, προσπαθούμε να πολεμήσουμε την αύξηση της εντροπίας.
Οργανώνουμε την οικογένειά μας, την εταιρεία μας, την πόλη μας, την χώρα μας.
Κατασκευάζουμε κτήρια, γράφουμε βιβλία, συνθέτουμε μουσική, ζωγραφίζουμε πίνακες.
Μερικά καλλιτεχνήματα είναι ατομικά, όπως τα αγάλματα, άλλα χρειάζονται ομαδική εργασία για να γίνουν, όπως οι κινηματογραφικές ταινίες.

Στον πόλεμο ενάντια στην εντροπία, οι συνθέτες σκακιστικών προβλημάτων έχουν έναν μικρό αλλά χαρακτηριστικό ρόλο.
Συγκεντρώνουν πληροφορία, ομορφιά, δυσκολία και πρωτοτυπία σε μια σύνθεση που μένει παγιωμένη στον χρόνο και δεν μπορεί να αποδομηθεί εις τα εξ ων συνετέθη.
Δημιουργούν εστίες οργάνωσης, τις σκακιστικές συνθέσεις, που προσφέρουν ευχαρίστηση σε όσους μελετούν την λύση τους.

Η προσωπική μου αντίληψη για την προσπάθεια των συνθετών είναι ότι μοιάζει με το διπλανό σχήμα. Προσπαθούν να ισορροπήσουν μια σφαίρα σε μια κυρτή επιφάνεια. Πολλές φορές η σφαίρα κυλάει και πέφτει - η σύνθεση δεν είναι επιτυχημένη - για διάφορους λόγους. Χρειάζεται επίπονη προσπάθεια, αυτοσυγκέντρωση και γνώση.

Η γνώση φαίνεται στην επιλογή των υλικών, των ακτίνων των σφαιρών και της υφής των επιφανειών.
Με σκακιστικούς όρους, η γνώση φαίνεται στην επιλογή των κομματιών, του θέματος που θα εμπεριέχεται και του είδους της σύνθεσης (βοηθητική, μυθική κλπ).

Κι αν η σκακιστική σύνθεση μοιάζει, με την ματιά του λύτη, σαν  ένας λαβύρινθος με πολλές εισόδους, ο συνθέτης έχει φροντίσει να υπάρχει μία και μοναδική διαδρομή προς το κέντρο, μία λύση.

Η μοναδικότητα της λύσης, όπως και η πρωτοτυπία του προβλήματος είναι απόδειξη ότι οι συνθέτες δημιουργούν αντιμαχόμενοι την αταξία, ότι αγωνίζονται ενάντια στην αύξηση της εντροπίας.